Hoparlörlerin Seri ve Paralel Bağlanması ve Empedans Uygunlaştırma

Hoparlörlerin iki tür ihtiyaç nedeniyle seri ve paralel bağlanmaları gerekebilir.

1. Bir hoparlör kabininde tiz ve baz sesler için ayrı hoparlörlerin kullanılması gerektiğinde.
2. Tek yükselteçten yararlanarak değişik yerlerde yayın yapılması gerektiğinde.

Bütün bu bağıntılarda şu noktaya dikkat etmek gerekir:

Hoparlörlerin toplam empedansı, yükseltecin çıkış empedansına uygun olmalıdır.
Toplam empedans çok küçük olursa, yükselteç kısa devre durumuna düşerek gerek kendisine gerekse hoparlörlere zarar verebilir.
Toplam empedansın çok büyük olması halinde de gereken randıman alınamayacaktır.
Bir Hoparlör Kabininde Tiz ve Bas Seslerin Ayrımı

Hoparlör kabininde TİZ-BAS ayrımı için iki veya daha fazla hoparlör kullanılabilecektir.
Bunlar ihtiyaç durumuna göre paralel ve seri bağlanırlar.
Ses frekansının hoparlöre yöneltilmesi ayrımı ise, filtreler ile yapılır.
Örnek; Şekil 7.19 (a) 'da görüldüğü gibi, paralel bağlı iki hoparlörden BAS sesler için kullanılacak hoparlörün girişine seri olarak bir endüktans bobini bağlanır.
ZL=√R2+(2πfL)2
bağıntısına göre, bobin alçak frekanslarda yalnızca OMİK direnç etkisi gösterir. Yüksek frekanslarda ise büyük empedans verir.
Tiz sesler için kullanılan hoparlörün girişine de yine seri olarak bir Kondansatör bağlanır. Bu kondansatör:
ZC√R2+1/(2.fC.L)2
Bağıntısına göre, alçak frekanslarda büyük direnç, yüksek frekanslarda ise, küçük direnç gösterir.
Şekil 7.19 Şekil 7.20 ve Şekil 7.23 'te kabin hoparlörlerinin bağlantılarına ait değişik örnekler verilmiştir. Bu örnekteki self ve kondansatörlerin özel hesaplama yöntemleri vardır.
Kabin hoparlörleri dışındaki bağlantılarda, bir bina içerisindeki 2 veya 3 odaya aynı yükselteçten beslenen seri bağlantı veya bir şehir seslendirmesinde aynı güzergahtaki, hoparlörlerin paralel bağlantısı yapılabilir.
Bağlantılarda hoparlörlerin polarma yönüne dikkat etmek gerekir. Birinin mambranı içine girerken diğerinin ki dışarıya doğru giderse, sesler birbirini yok edebilir.
Aynı yönde çalışacak şekilde bağlantı yapabilmek için gerekirse bir DC gerilim kaynağı ile çalışma yönleri belirlenir.
Bu tür bağlantılarda, daha önce belirtildiği gibi birinci şart hoparlör toplam empedansının yükselteç çıkış empedansına eşit olmasıdır. Bir miktar büyük olabilir. Ancak küçük olmaması gerekir. Hat trafosu koyarak veya seri ve paralel direnç bağlaması yaparak bu denkliği sağlamak gerekir.
Bunun yanı sıra, güç dengesi de sağlanmalıdır. Yükseltecin belirli bir gücü vardır. Bu gücün üzerinde yapılacak bağlantıyı besleyemeyeceğinden hoparlörler istenilen randımanı vermeyecektir.
Paralel bağlantılarda hoparlör empedansının eşit olmasına dikkat edilmelidir.
Şekil 7.20 ve 7.21 'de değişik bağlantı hallerindeki frekans karakteristikleri gösterilmiştir.
Bu karakteristik eğrilerinde, hoparlörlerin düzgün çıkış verdiği belirli bir frekans bölgesindeki güç seviyesi, "0 db" olarak kabul edilmiştir. Bu güce göre daha düşük olan güç seviyeleri de "-db" olarak gösterilmiştir.
Hoparlör Kabininde Seri Ve Paralel Bağlantılar

Şekil 7.19 - İki alçak frekans (L.F.) ve yüksek frekans (H.F.) Hoparlörün paralel bağlanması
a) Zayıflama 6 db/octave
b) Zayıflama 12 db/octave

Şekil 7.20 - Şekil 7.19 'da verilen devredeki hoparlörlerin frekans karakteristikleri

Şekil 7.21 - Üç kabin hoparlörün paralel bağlantısı

Şekil 7.22 - Şekil 7.21 'deki haparlörlerin frekans karakterisitkleri

Şekil 7.23 - Eşdeğer Seri ve Paralel Bağlı Üçlü Hoparlör